Vai al contenuto

Mese: Gennaio 2016

Pubblicato Lascia un commento per Kaj tamen

  • Titolo
    		•  Kaj tamen
  • Autore
    		•  Amerigo Iannacone
  • Collana
    		•  Colibrì
  • Pagine
    		•  80
  • Anno
    		•  2016
  • Prezzo
    		•  € 10,00

La imago en la spegulo
Estas tuj klara la senco de tiu ĉi eldona ago (kolekto de poeziaj paĝoj dislokitaj en la lastaj kvin jaroj), de tiu ĉi lirikaj konfesoj, kiun Amerigo Janakono proponas al la legantoj.
Ekde la unuaj tekstoj, fakte – kaj eĉ oni dirus ekde la titolo, kiu estas cela manifesto –, ni legas la ĝustajn ŝlosilojn por eniri en la libron, en ĝian teman vefton; ni legas la emblemajn vortojn, la stilemojn, la versojn, kiuj diras al ni kiel orientiĝi, ĉar ili parolas al ni pri liaj ekzistoproblemoj – kiuj estas ankaŭ la niaj –, filtritaj de lia (bone konata, al kiu sekvas lin ekde ĉiam) sprita mildeco, de lia Horaca vivmezuro.
Ni komencas de “Enigmo”, ĉar estas klare por ĉiuj, ke «Ne estas klarigoj» por tio, kion ni ja devas vivi, malgraŭ iuj asertoj de la sciencoj aŭ la ordonoj de la fido (por tiu, kiu havas ĝin), ni estas ofte devigataj iri palpe en la mallumo kaj ni estas nekapablaj kompreni la enigmon, kiu ni mem estas. “Kaj tamen” (kaj kiu scias kiom en tio rilatas Galileo kaj lia scienca determinado en la volo solvi la enigmojn de la universo), kvankam «Ni estas la imago / kiu pasas sur la spegulo / ni estas la vento kiu fuĝas», ni ne povas eviti rigardi nin en tiu spegulo, en la reflektoj, kiuj diras al ni en kiu punkto ni alvenis, kiom ni forĵetis kaj kiom ni devas klopodi fruktigi por antaŭeniri: «Ĉio / – ĉiu horo, ĉiu minuto – / estis inda esti travivata».
Tiu ĉi estas rememoraĵo de antikva leciono, pri kiu oni povus ankoraŭ ĝeni le bonan nomon de Horaco, sed estas pluraj tiuj, kiuj venas en la menson. «sed eĉ la eteraj kasteloj / de la atendoj / utilas al la vivo»: proponi al si objektivojn helpas rigardi antaŭen, flankenmetante la pasintecon, konsiderante plibone la pezon de la estanteco, kiu utilas ĝuste por konstrui kastelojn de atendo.
«Pravis eble Pirandelo»: neniam ni estas nur tio, kion ni vidas, eĉ ne tio, kion ni klopodas esti, kiam ni sukcesas alĝustigi la “civilan kordon” por sinprezenti publike: ni estas ĉiam tio, kion la aliaj vidas en ni. Kaj tamen (estas ĝuste la okazo parafrazi la aŭtoron) oni ne povas halti sin rigardadi tro, sin ornami kvazaŭ dandoj aŭ ŝajnigi nekutimajn aspektojn por konformiĝi al la modoj: male oni devas montri la vizaĝon, kiun oni havas, la unuan, kiun la spegulo resendas al ni, la plej “normalan”.
La poezio estas «voĉo de libero». Kaj estas eĉ «kuracilo» la poezio – ĉefe kiam ĝi reportas flose, eble eĉ kun iom da bedaŭro aŭ da elreviĝo, forajn momentojn, memoraĵojn kvietiĝintajn kaj tamen vivajn en la kiraskesto de la animo, kiu ĉion gardas... Tiel «Revenas reaperas revivas la naiveco / de fora amo»: ĝi estas nur pala imago, sed dum momento estas vera vivo, ĝi estas travivita emocio, kaj fariĝas, en poezio, eĉ kunpartigenda atesto. La libero esprimiĝi en poezio, fakte, estas bezono de komparo, estas realigo de serenaj krevoj en la ĉiutaga malheliĝo de la eventoj. Oni troviĝas kaj retroviĝas en la ludo de la vortoj, kiuj aludas, sugestas kaj sorĉas sed ankaŭ naskas elanojn de humaneca partopreno al la universala turbo de l’ ekzistado.
La naskiĝvilaĝo (kiu estas tiu, en kiu ankoraŭ li vivas, la poeto) estas la ideala fono por kontempli la vivadon de la simpla homaro, tereno de privilegia analizo de sagaca observanto. Kaj, en tiu kadro, la familio – kiel aparte la filo, kiu edziĝas (en la fina sekcio de la libro, “Nupto”, tute dediĉita al lia edziĝo) – alprenas rolon de eĉ pligranda homa valoro, konsiderenda kaj sendenda kiel ekzemplo, kaj konsistigas – kiel ĉiam por Amerigo – vasta baseno de uzantoj de literaturaj sti-muloj, pro la elvokiva forto, kiu ankoraŭ havas en li, formiĝinta pere de la kla-sikuloj, de la granda poezio de la pasinteco, la familiaj rilatoj en la poezia dimensio.
Lasta konsidero farendas pri la rilato, kiu ligas min – ekde jam preskaŭ tri jardekoj – al la amiko Amerigo, frato de poezia aventuro. Ligas nin ĝuste la komuna pasio por poezia verkado, ne nur: ni estas ambaŭ firme konvinkitaj, ke la poezio (por tiu, kiu faras kaj por tiu, kiu uzas ĝin) povas esti “kuracilo”, sed larĝasence, tio estas en la senco, ke oni povas sin rekoni en la vortoj de aliulo, rekoni ilin kiel proprajn kaj senti konsolon per ili. Kuracilo do taŭga por malsamaj situacioj, ĉiufoje kiam en la doloro de la tagoj oni perceptas la neceson aŭ nur la deziron pri amika voĉo, pri bona vorto.
La fakto, fine, ke Amerigo Janakono estas eldonisto ne malebligis, kvankam li disponas pri pluraj sia eldonserioj por publikigi libron, publikigi iujn en la serio, kiun mi direktis dum ĉirkaŭ dek jaroj, “la ĉambro de la poeto” (en kiu aperis Versetoj kaj versaĉoj en 2006 kaj Ama hobojo en 2009), kaj honoras min per sia nomo kune kun tiuj de multaj amikoj, kiuj tion faris kaj faras, konvinkitaj – kiel li – ke “la ĉambro de la poeto” havas murojn sen pordoj nek fenestroj, pli ĝuste, eĉ ne murojn: tiu ĉi nia ĉambro estas en kerna esenco nur idea spaco, kie kunveni ĉiufoje kiam oni tion deziras, certaj povi trovi en ĝi aliajn amikajn spiritojn, partoprenantaj en la granda, tre serioza ludo (iu enigmo deĉifrenda kune), kiu estas la poezio, kiam ĝi parolas al la vivo.

Jozefo Napolitano

Pubblicato Lascia un commento per La famiglia e la vita umana nella comunità degli zingari
  • Autore
    		•  Salvatore Rinaldi
  • Titolo
    		•  La famiglia e la vita umana nella comunità degli zingari
  • Pagine
    		•  232
  • Anno
    		•  2016
  • Prezzo
    		•  € 22,00
  • Isbn
    		•  978-88-97930-69-3


Introduzione

La presente ricerca mira a fornire una lettura del fenomeno socioculturale degli zingari in prospettiva bioetica. L’input per la definizione di tale progetto di studio deriva sostanzialmente dalla “visibilità” pubblica sempre più massiccia delle comunità degli zingari, in seguito ad una crescente attenzione mediatica, dovuta principalmente a fatti di cronaca che vengono a porli in cattiva luce. Motivo, questo, che alimenta e rinforza ulteriormente stereotipi già esistenti e particolarmente diffusi.
È facile indurre, quindi, che del loro modus vivendi siano noti determinati aspetti. Pur puntualizzando che questi meriterebbero un necessario filtraggio critico ed un’apposita attività di ricerca, mirati a ponderarne la veridicità, è ragione di interesse cogliere che circa la loro concezione di famiglia, della vita umana e degli annessi risvolti e questioni si sa veramente poco.
Sulla base di tali presupposti, è maturata l’intenzione di far luce sull’argo-mento, tra le enormi difficoltà nel reperimento di fonti bibliografiche, superate dalla forte disposizione a rendere un contributo culturale e bioetico piuttosto inedito.
Al fine di far emergere gli aspetti maggiormente significativi, oltre che fon-danti per questo approccio di ricerca, si propone di delineare innanzitutto, il fenomeno in analisi nelle sue principali componenti.
A tal riguardo, nella prima parte dello studio, si fornirà una trattazione dalle dimensioni sociali, culturali, antropologiche. Più specificamente, le attenzioni analitiche saranno rivolte, innanzitutto, agli aspetti antropologico-culturali della famiglia degli zingari, puntando sulle dinamiche e sulle questioni della vita umana intesa e vissuta dalle etnie oggetto di tale analisi. Di seguito, si svilupperà il tema del matrimonio, della sessualità, della nascita e della morte. I capitoli in cui si illustreranno tali contenuti sono il secondo, terzo, quarto e quinto.
Terminato questo momento analitico, si è ritenuto opportuno fornire una trattazione di ampio respiro giuridico, attraverso cui evidenziare la rilevanza di tale componente sullo sfondo della bioetica e dei diritti umani. Tale tematica verrà trattata nei capitoli sesto, settimo, ottavo e nono impugnando le chiavi del biodiritto e della biogiuridica, con una riflessione sull’antidiscriminazione, circoscritta alle discriminazioni a base etnica e razziale . Tale orientamento analitico è dettato dalle necessità di approfondimento delle tematiche legate ai fenomeni migratori ed, in particolare, delle garanzie dei diritti umani nell’ambito del diritto dell’immigrazione . Inoltre, si tenderà ad individuare strumenti più efficaci di tutela individuale e collettiva contro gli atti di discriminazione. Ciò anche per porre in evidenza la relazione che esiste tra il dilagare del razzismo e della xenofobia, il grado di tutela dei diritti fondamentali della persona, lo status di cittadinanza, le politiche migratorie e le prassi amministrative sotto i profili dell’esclusio-ne/inclusione degli immigrati in Italia e le eventuali ripercussioni sull’istituto familiare degli zingari.

Pubblicato Lascia un commento per A zonzo nel tempo che fu
  • Autore
    		•  Amerigo Iannacone
  • Titolo
    		•  A zonzo nel tempo che fu
  • Collana
    		•  Perseidi
  • Pagine
    		•  112
  • Anno
    		•  2016
  • Prezzo
    		•  € 16,00
  • Isbn
    		•  978-88-96028-46-9

Lo struggente ricordo
di un mondo senza cose:
“A zonzo” assieme ad Amerigo Iannacone
“nel tempo che fu”

Amerigo Iannacone ha la sensazione che Leopardi, declamando il “natio borgo selvaggio”, si riferiva a Ceppagna. È la stessa che ho provato io per il mio paese natale, Carpinone. Condivido pienamente la scelta del primo capitolo di questa raccolta, intitolato e dedicato a Ceppagna. E come poteva essere altrimenti? Il vissuto dell’infanzia ci resta nel sangue per tutta la vita. E quando si ha il dono di una scrittura limpida e precisa come quella di Amerigo, accade che A zonzo nel tempo che fu si legge tutto d’un fiato. Pochi tratti, vergati con essenzialità, ci descrivono il carattere dei molisani… dall’ammiria fino alla demmiria.
Lo scrittore di Ceppagna, con stile lapidario, riesce a riportare in vita l’incanto perduto che noi, della generazione postbellica, ci portiamo dentro, abbarbicato ai gangli della nostra infanzia e della nostra adolescenza… come nel Pozzo, quando all’inizio descrive la casa in cui ha abitato fino a nove anni: «Non ci si chiedeva se era bella o brutta: era una casa e tanto bastava». Si vedono riapparire quelle pareti della cucina-centro della casa non spoglie… ma addobbate solo con oggetti essenziali. Ecco la differenza fra le case moderne e quelle della nostra infanzia, quelle della gente semplice come me ed Amerigo: oggi le nostre abitazioni sono grondanti di oggetti, d’una marea di cose inutili. Nel post-guerra, negli anni cinquanta, non mancava nulla di essenziale. L’acqua era scarsa? Allora doveva bastare. Quella del pozzo della famiglia Iannacone bastava tutto l’anno. Poi giunse l’acquedotto. Il pozzo venne distrutto. E pianse. Non era il pozzo a piangere… ma Amerigo che vedeva tramontare una stagione della vita, quell’infanzia che non sarebbe tornata mai piú.
L’essenza di questa carrellata di racconti-ricordi – spesso permeata dell’ironia che appartiene all’Amerigo uomo – sono le radici che diventano valori su cui poggiare una vita intera: e dalle radici salde e definite – che sono il fondamento dell’esistenza di noi molisani – forse è nata qualche nuova speranza. A zonzo nel tempo che fu non è semplice rimembranza, ma rilettura critica di quegli anni, di quel momento storico, in quella terra, il nostro Molise… una rilettura talvolta spietata che non risparmia nulla e nessuno, che getta luce anche sulle ombre della vita paesana, sull’ammiria generata dallo sguardo rivolto più ai fatti degli altri che ai propri.
Il mio vissuto è quello di Amerigo: la nostra infanzia-adolescenza è stata permeata di colori cosí intensi e nitidi, che gran parte della nostra produzione poetica-narrativa ne è stata finora influenzata (e penso continuerà ad esserlo sino alla fine di questa nostra piccola unica irripetibile vita). Mai affiora una sola briciola di malinconica nostalgia o indifferenza; talvolta si effonde lo stupore dinanzi ad un impulso selvaggio come quello di cucinare un gatto… dopo essersi cucito un bottone a lutto per la morte di un altro. Dalle pagine di Amerigo emerge la profonda energia della vita, un’energia custodita nell’asprezza della terra e delle condizioni storico-ambientali in cui erano vissuti i nostri tatoni, i nostri genitori… e in cui siamo nati noi. E gli anni della nostra infanzia sono stati duri, durissimi… ma felici, senza cose, ma a contatto con la natura. La forza armonizzante di questo lungo racconto è la forza dei nostri padri, uomini ancora vivi col loro esempio anche se cenere coi loro corpi: è la persistenza nel tempo del valore di dissodare la terra, di mondarla dalle pietre e dalla gramigna prima di seminarci il grano.
L’Amerigo narratore subisce l’influenza dell’Amerigo poeta: non spreca una sola parola, va dritto al dunque, essenziale, e riesce, in poche pagine, a sprigionare storie complete, intense, bellissime, che non concedono dispersioni retoriche e linguistiche. Pochi gli aggettivi, tipico dei grandi scrittori.
Aleggia, tra le righe, la forza di chi ha dentro la consapevolezza che magari un solo atomo del nostro corpo, una sola sinapsi del nostro cervello… provenga da loro, dai nostri progenitori, dalle antiche glorie dei Pentri – i piú coraggiosi dei Sanniti… quei nostri avi che preferirono essere trucidati, piuttosto che avere piú terre e dividere con Roma la conquista del mondo. Aleggia l’omaggio piú bello che Amerigo abbia fatto al Molise: la sua poesia Terra di silenzi, in cui dice che forse questa non è terra di fiori e nemmeno di frutti, ma solo di radici… che non possono essere recise.
Tutti amano la propria terra, anche quella piú inospitale, anche la piú avara di luce e di bellezza. La terra di Amerigo, la mia terra, il nostro Molise, forse possiede qualcosa di unico. Avevo provato tante volte a dare una spiegazione razionale all’attaccamento viscerale a questo nostro lembo di cuore, senza mai riuscirci. Qualche briciola di verità l’ho scovata in questi racconti, passeggiando nel groviglio di vicoli di Ceppagna, sulla collina brulla, incontrando le donne con la testa piegata sotto il peso del canestro di vimini colmo di roba da vendere (formaggio, ricotta, uova) per poter comprare qualche chilo di pasta o di riso, nel mandarino e nel pugno di fichi secchi che portava la befana, nelle mine della guerra inesplose raccolte per venderle al ferrovecchio… e che qualche volta facevano volare in aria – come a mazz’e piuze – brandelli di vita…
Aleggia, tra le righe, la vera partecipazione ai difetti e al dolore dei suoi paesani, una comunione che illumina queste pagine, il cui riverbero vola verso il lettore… filtrato dal cristallo della scrittura e diventando letteratura vera. Per raccontare un mondo durissimo ma semplice come il nostro Molise, quello di tanti anni fa, occorreva non solo la penna di un grande scrittore, ma soprattutto la sensibilità di un uomo dal cuore grande come quello di Amerigo.

Adriano Petta